Mieszkańcy Grembachu stanowili kiedyś bardzo ciekawą i różnorodną społeczność. Pomimo tego, że osiedle było zdominowane głównie przez robotników pracujący w pobliskiej fabryce, to żyły tutaj także wyjątkowe osobistości: sportowcy, muzycy, lekarze, działacze społeczni i żołnierze. Wertując stare dokumenty, gazety oraz rozmawiając z mieszkańcami udało nam się ustalić życiorysy kilku nietuzinowych Starowidzewiaków.
Walka o niepodległość
Antoni Kraterski, ul. Antoniewska 34
Jako osiemnastolatek, podobnie jak wielu mieszkańców Łodzi, zgłosił się do służby w Legionach Polskich, walcząc w szeregach 6 Pułku Piechoty, następnie 2 Pułku Piechoty. Od listopada 1917 r. przebywał na kursie Szkoły Podoficerskiej Polskiej Siły Zbrojnej. Dnia 12 listopada 1918 r. po akcji rozbrajania Niemców, wraz z innymi młodymi łodzianami, zgłosił się do powstającego 28 Pułku Piechoty, gdzie otrzymał stopień sierżanta sztabowego i przydział do 9 kompanii III batalionu dowodzonego przez kpt. Skwarczyńskiego. Dnia 26 stycznia 1919 r. wyruszył wraz z batalionem na Śląsk Cieszyński, gdzie walczył z Czechami. Za swoją postawę w czasie walk odznaczono go Krzyżem Walecznych. Był także awansowany do stopnia starszego sierżanta. Latem 1919 r. został odesłany do Dowództwa Okręgu Generalnego Łódź, oraz Batalionu Zapasowego 28 Pułku Strzelców Kaniowskich.
Od 15 marca do połowy września 1920 r. ponownie był w szeregach 28 pSK, a następnie przeniesiono go do Wojskowej Dyrekcji Telegrafów i Telefonów Nr.1. Dnia 15 kwietnia 1921 r. zostaje zwolniony do rezerwy. W 1927 r. został awansowany na stopień podporucznika rezerwy.
Józef Starczewski, ul. Mazowiecka 65
Całe życie był związany z Widzewem. Początkowo mieszkał przy ul. Rokicińskiej 10 (od 1922 r.), następnie zaś przy ul. Mazowieckiej 65 (od 1929 r. aż do śmierci). Z zawodu był tkaczem. Do wojska zaciągnął się prawdopodobnie z punktu werbunkowego przy ul. Kresowej, który znajdował się na Grembachu. Oficjalnie został wcielony 27 października 1917 r. Początkowo służył we Francji w III batalionie 1 Pułku Strzelców Polskich. Po 15 kwietnia 1919 r. przydzielono go do 11 Pułku Artylerii Polowej. Józef Starczewski został przeniesiony do rezerwy 4 lutego 1921 r. Podczas II wojny światowej pan Józef został wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec. Prawdopodobnie był tam całe 5 lat i pracował w kamieniołomach w górach Harzu. W tym obozie pracy był z jednym ze swoich synów – Tadeuszem, który uciekł w 1942 r. i przedostał się do Łodzi.
Karolina Pigułowska – Buchalczyk, ul. Szpitalna 10
Urodziła się 2 października 1895 r. “w mieszkaniu na I piętrze środkowej oficyny fabrycznego osiedla Heintzla i Kunitzera na Widzewie”. W czasie II wojny światowej Karolina Pigułowska – Buchalczyk organizowała zaopatrzenie i należała do sekcji kobiet znajdujących się w strukturach AK na terenie obecnej gminy Lesznowola. W wieku emerytalnym udzielała się społecznie, szczególnie w IV Liceum Ogólnokształcącym im. Emilii Sczanieckiej w Łodzi, które było jej szkołą z początku XX w. Zmarła 19 grudnia 1990 r. i pochowana jest na cmentarzu Doły w Łodzi.
Muzycy
Alfred Orda (właśc. Alfred Wdowczak – Orda), ul. Nowogrodzka, między ul. Wilanowską, a Antoniewską
Urodził się w 1915 r. w Łodzi, był prostej robotnicy „Widzewskiej Manufaktury” w Łodzi. W połowie lat 30. XX w. zostały zauważone jego niezwykłe zdolności wokalne. Pracował wówczas jako kowal. Początkowo uczył się w łódzkiej szkole technicznej, ale wkrótce zaczął uczęszczać do Konserwatorium Muzycznego, gdzie pobierał lekcje u Adeli Comte – Wilgockiej. W 1939 r. wyjechał na studia wokalne do Włoch, do Mediolanu. Tam miał brać lekcje śpiewu pod kierunkiem Alfredo Cecchi, ale wybuch II wojny światowej uniemożliwił realizację tego planu. W 1940 r. wyjechał do Francji. Wkrótce przedostał się do Wielkiej Brytanii i zamieszkał w Szkocji. Tu został solistą Scottish Orchestra. Śpiewał także w Royal Albert Hall i przez wiele lat współpracował z BBC Symphony Orchestra. Występował również w Kanadzie i USA. W listopadzie 1959 r. odwiedził Łódź. Orda przekazał wtedy aż 10 000 funtów (!) na prace rozwojowe Działu Muzykaliów łódzkiej Biblioteki Uniwersyteckiej. Zmarł 24 lutego 2004 r. w Londynie.
Andrzej i Jerzy Rybińscy, róg ul. Nowogrodzkiej i Widzewskiej
Andrzej i Jerzy to utalentowani muzycznie bracia. Andrzej wraz z żoną Elizą Grochowiecką i Zbigniewem Hołdysem założył własny zespół – “Andrzej i Eliza”. Od 1974 r. w zespole występował również brat artysty – Jerzy Rybiński. Zespół koncertował w Austrii, Belgii, Bułgarii, RFN, Stanach Zjednoczonych, ZSRR. Karierę solową Andrzej rozpoczął w 1981 r. i z tego okresu pochodzi jego najbardziej znany utwór “Nie liczę godzin i lat”. Jerzy na karierę solową zdecydował się pod koniec lat 70. XX w.
W służbie społeczeństwu
Kazimierz Mamełka, ul. Mazowiecka 43
Urodził się w 1922 roku w Łodzi. W 1946 r. ukończył Państwową Szkołę Techniczno – Przemysłową, a w 1949 r. studium pedagogiczne dla nauczycieli szkół zawodowych. W 1953 r. uzyskał tytuł inżyniera tkacza po egzaminie eksternistycznym na Politechnice Łódzkiej.
W latach 1946 – 1949 pracował w Zakładach Przemysłu Bawełnianego nr 2 i 5 w Łodzi. W 1949 – 1961 był nauczycielem tkactwa w Szkole Włókienniczej, w latach 1961 – 1963 wizytatorem i kierownikiem referatu w Kuratorium Okręgu Szkolnego miasta Łodzi, a w latach 1963 – 1983 do czasu przejścia na emeryturę był dyrektorem Zespołu Szkół Włókienniczych Nr 1 w Łodzi.
Opublikował 12 książek i skryptów. Jest autorem około 50 programów nauczania i opracowań metodycznych oraz dwóch okolicznościowych artykułów w “Techniku Włókienniczym” z 1979 r.
Kazimierz Mamełka od 1936 r. był drużynowym ZHP, od 1961 r. komendantem Hufca ZHP, przewodniczącym sekcji tkackiej w Centralnym Ośrodku Metodycznym w Warszawie (1951 – 1961),członkiem Komisji Programowych Ministerstwa Oświaty i Wychowania (od 1962 r.)
W czasie okupacji był kierownikiem konspiracyjnej grupy harcerskiej (1939 -1942), a potem więźniem obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu i Oranienburgu(1942 – 1945).
Odznaczony został m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Honorową Odznaką miasta Łodzi, honorowymi odznakami resortowymi i stowarzyszeniowymi. Zmarł w 2004 r. w Łodzi.
Stanisław Skalski, ul. św. Kazimierza
Urodził się w 1870 roku w Brójcach, zmarł zaś 5 lutego 1937 r. w Łodzi. Był lekarzem i działaczem społecznym. Był synem Teofila Skalskiego (kapitana powstania styczniowego) i Lucyny z Rogozińskich. Ukończył szkołę średnią w Kielcach w 1891 roku. Studiował na wydziale lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie Uniwersytetu Kijowskiego. Po powrocie do Królestwa Kongresowego pracował w Piotrkowie Trybunalskim oraz w Tuszynie i działał jako twórca kółek rolniczych i towarzystwa pożyczkowo-oszczędnościowego.
W 1905 r. Skalski przeniósł się do Łodzi. Tam współtworzył Gimnazjum Polskie i działał w: tajnym Towarzystwie Krzewienia Oświaty, Towarzystwie Krajoznawczym, Towarzystwie Higienicznym, Polskiej Macierzy Szkolnej, Gnieździe Łódzkim Towarzystwa Opieki nad Dziećmi oraz tworzył Towarzystwo „Przyszłość” związane z wychowaniem w trzeźwości. Działał również na rzecz utworzenia Muzeum Miejskiego. Angażował się w prace Komitetu Pomocy Zlokautowanym Robotnikom, którzy stracili pracę na skutek działań związanych z rewolucją 1905 r.
Był współtwórcą Towarzystwa Miłośników Rozwoju Fizycznego na Widzewie. W 1911 r. w trakcie epidemii ospy przeprowadził na jej temat badania. W czasie I wojny światowej został internowany przez Niemców w Kleczkowie. Po powrocie do Łodzi angażował się w działanie Głównego Komitetu Obywatelskiego, zostając przewodniczącym Sekcji Sanitarno-Szpitalnej, gdzie działał do 1918 r. Był ponadto zaangażowany we współpracę z Inspekcją Fabryczną – działał na polu edukacji nt. higieny, apelował o zwiększenie liczby łóżek na szpitalnych oddziałach zakaźnych, powołanie lekarza sanitarnego oraz wznowienie rejestracji przyczyn zgonów. W 1918 r. został lekarzem powiatowym Okręgowego Urzędu Zdrowia oraz naczelnikiem Wydziału Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego Łódzkiego. Od kwietnia 1918 r. był członkiem Rady Szkolnej Miejskiej, gdzie poświęcił się trosce o zdrowie uczniów rozpowszechniając naukę na powietrzu. Ponadto walczył z problemem alkoholizmu, a także zajmował się kwestiami odżywiania uczniów i czystości w szkołach.
